Глаукома буюу нүдний даралт ихсэх өвчин

Глаукома гэдэг нь харааны мэдрэл гэмтэж, асар богино хугацаанд нүдний хараанд нөлөөлж, улмаар эмчилгээ хийхгүй бол хараагүй болгодог хүнд эмгэг юм. Бүх тохиолдолд биш ч гэлээ эмгэг жам нь голдуу нүдний дотор талын шингэний даралт ихэссэнтэй холбоотой. Гэхдээ л нүдний даралт ихсэх нь дөнгөж үүсч буй глаукомаг улам хүндрүүлэх эрсдэлтэй. Янз бүрийн хүчин зүйлээс хамаараад нэг хүний нүдний даралт нь ихсээгүй байхад мэдрэл нь гэмтэж байхад, өөр нэг хүний нүдний даралт олон жилийн туршид их байсан ч мэдрэл нь гэмтэхгүй байж болно. Глаукомаг эмчлэхгүй бол харааны мэдрэл гэмтэж, улмаар харах талбай багасан даамжирсаар хараагүй болдог байна.

Глаукомаг үндсэндээ “Хаалттай өнцөгт глаукома”, “Нээлттэй өнцөгт глаукома” гэж 2 ангилдаг. Хаалттай өнцөгт глаукома нь гэнэт эхэлж, голдуу өвдөлттэй байхын зэрэгцээ хараа амархан мууддаг тул дараа дараагийн хүндрэл гарахаас өмнө өвчтөн эмчид хандаж чаддаг байна. Харин нээлттэй өнцөгт глаукома нь архаг, удаан явцтай байдаг болохоор хүмүүс өвчний илэрхий шинж тэмдэг илрэх хүртэл, хараагаа муудаж байгааг ч анзаарахгүй явсаар эмчилгээ авахад нэгэнт оройтсон байх нь бий.

Дэлхийн хэмжээнд авч үзвэл уг өвчин нь хараагүй болох шалтгаанаар тэргүүлэгч катаракт буюу болор цайх өвчний дараа 2-рт орж байна. Глаукома нь 50-иас доош насны 200 хүн тутмын нэгд тохиолдож байдаг бол 80-аас дээш насны 10 хүн тутмын 1-д тохиолддог аж. Глаукома өвчнийг хэдий чинээ эрт илрүүлж чадвал, эмийн болоод мэс заслын эмчилгээгээр өвчний явцыг сааруулж, ор мөргүй ч эмчилж болно.

Шинж тэмдэг:  Нээлттэй өнцөгт глаукома нь хамгийн түгээмэл буюу глаукомагийн нийт тохиолдлын бараг 90%-д тохиолддог байна. Энэ үед тодорхой өвчин зовиур юу ч мэдэгдэхгүй, ямар ч шинж тэмдэггүй хэдэн ч жил болж болно. Түүнийг мэдэх хамгийн гол шинж тэмдэг бол харах талбай багасч, нүдний мэдрэл гэмтэх шинж юм.

            Харин хаалттай өнцөгт глаукома нь нийт тохиолдлын 10 орчим хувьд тохиолдох бөгөөд энэ үед гэнэт нүд хүчтэй өвдөх, солонгон бүрхүүлийн тойроод цагаан зурвас үүсэх, нүд улайх, нүдний дотоод  даралт 30 мм.муб-аас их болох, дотор муухайрах, бөөлжих мөн хараа муудах, хүүхэн хараа өргөсөх зэрэг шинж тэмдэг илэрнэ.

  

Зураг 1. Баруун нүдний хаалттай өнцөгт цочмог глаукома. Хүүхэн хараа дундаж хэмжээгээр томорсон, хүүхэн харааны хариу урвал баруун нүдэнд байхгүй болсон. 

Зураг 2. Эвэрлэг бүрхүүлийн захаар салст бүрхүүлийн судас өргөссөн, эвэрлэг бүрхүүл тунгалаг биш ,болж бүүдийсэн шинж тэмдэг бүхий хаалттай өнцөгт цочмог глаукома.

   Зураг 3 А.            

       

Зураг 3 Б.

Зураг 3. А зураг – Хэвийн хараатай хүнд харагдах байдал.

Б зураг – Глаукоматай хүнд харагдах байдал. Учир нь харах талбай нь багассан байна.

Шалтгаан

Глаукома үүсэхэд нөлөөлдөг хэд хэдэн шалтгаан бий. Ихэнхи глаукомагийн хувьд нүдний даралт ихсэх нь хамгийн өндөр эрсдэлтэй хүчин зүйл болдог байна. Үүнээс гадна тодорхой бус ч гэлээ хэд хэдэн шалтгааныг дурдьвал:

Зөв хооллолт – витамины дутагдлын улмаас глаукома үүсдэг гэж таамаглаж байгаа ч энэ нь тийм ч тодорхой зүйл бас биш юм. Харин глаукоматай өвчтөнд каффейн нүдний даралтыг ихэсгэдэг бол жирийн буюу эрүүл хүмүүст ийм нөлөө үзүүлдэггүй байна.

Арьс өнгө – Зүүн Азийн хүн амын дунд глаукома өвчин илүүтэй тохиолддог нь тэдний нүдний урд тасалгаа өнгөцхөн байдагтай холбоотой гэнэ. Мөн Кавказын хүн амтай харьцуулахад Альяскийн Инуит омгийнхон 20-40 дахин өндөр эрсдэлтэй байдаг аж. Хүйсний хувьд авч үзвэл эмэгтэй хүний нүдний урд тасалгаа мөн л өнгөц байдагтай холбоотойгоор эрчүүдтэй харьцуулахад өвчлөх эрсдэл 3 дахин их байдаг байна.

Удамшил – Ховор тохиолддог удамшлын гаралтай нүдний эмгэгүүд глаукоматай холбоотой байх нь бий. Анхдагч нээллтэй өнцөгт глаукома нь хэд хэдэн локуст байрлах генийн мутацитай холбоотой болох нь тогтоогджээ. Гэр бүлийн хэн нэгэн нь глаукомагаар өвчилж байсан бол глаукомагаар өвчлөх эрсдэл бусдаас 6% илүү өндөр байдаг байна.

Бусад – Өөр өвчний улмаас үүссэн глаукомаг хоёрдогч глаукома гэнэ. Үүнийг үүсгэгч хүчин зүйлд стероид эмийг удаан хугацаагаар хэрэглэх (стероидын гаралтай глаукома), хүнд хэлбэрийн чихрийн шижингийн үеийн торлогийн гэмтэл болон торлогийн төвийн венийн бөглөрөл (неоваскуляр глаукома), нүдний гэмтэл, нүдний судаслаг бүрхэвчийн үрэвсэл гээд хүчин зүйлс багтана.

Оношлогоо

Глаукома өвчнийг нүдний эмчийн стандарт үзлэгээр голдуу оношлодог. Глаукомаг оношлохдоо тонометрээр нүдний даралт хэмжих, гониоскопигоор нүдний урд тасалгааны өнцөг, нүдний хэлбэр, хэмжээний өөрчлөлтийг илрүүлэх, мөн нүдний мэдрэл, илэрхий харагдах өөрчлөлт гэмтэл болоод судасжилтын байдлыг ажиглах зэргээр шинжилгээ, тандалт хийнэ. Мөн харааны талбай шалгах сорил хийдэг. Эдгээрээс гадна боловсронгуй багажийн шинжилгээнүүд болох нүдний холбоосын томограф (OCT), лазер полариметр, лазер офтальсоскопи зэргээр илрүүлнэ.

Глаукома өвчнөөс сэргийлэх зорилгоор жилд дор хаяж нэг удаа нүдний үзлэгт орж байх нь зүйтэй.

Глаукома өвчний үед авах арга хэмжээ

Орчин үед глаукома өвчний үед авч байгаа гол арга хэмжээ нь глаукома төст гэмтэл, мэдрэлийн гэмтэл зэргээс сэргийлэх, харах талбайг сайжруулах, амьдралын бүтээмжийг дээшлүүлэхэд чиглэж байна. Нүдний дотоод даралт ихсэх нь глаукома өвчний голлох шалтгаан учир төрөл бүрийн эм болоод мэс заслын аргаар даралтыг бууруулах арга хэмжээг авч байгаа нь одоог хүртэл үндсэн эмчилгээ хэвээр байна.